- Βοιαί/-ες
- Αρχαία παραθαλάσσια πόλη στη χερσόνησο της Λακωνίας, στη θέση της σημερινής Νεάπολης. Βρισκόταν στον μυχό του Βοιατικού κόλπου (σημερινός όρμος Βάτικα). Την πόλη αυτή, κατά την παράδοση, έχτισε ο Ηρακλείδης Βοιός με υπόδειξη της θεάς Άρτεμης και συγκέντρωσε εκεί τους κατοίκους τριών αρχαιότερων πόλεων, της Ήτιδας, της Αφροδισιάδας και της Σίδης. Σύμφωνα με κάποιον χρησμό, ο Βοιός οδηγήθηκε στην τοποθεσία όπου χτίστηκαν οι Β. από λαγό που του έστειλε η θεά και ο οποίος κρύφτηκε μετά σε μια μυρτιά. Για τον λόγο αυτό, το φυτό μυρτιά ήταν ιερό για την πόλη. Οι Β., εκτός από την Άρτεμη, τιμούσαν τον Απόλλωνα, του οποίου ναός υπήρχε στην αγορά της πόλης, καθώς και τον Ασκληπιό, τον Σέραπη και την Ίσιδα. Η πόλη γνώρισε καταστροφές από τον Αθηναίο Τολμίδη (456 π.Χ.) και τον Φίλιππο Γ’ (219 π.Χ.). Αργότερα όμως, ως μέλος του κοινού τωνΕλευθερολακώνων, γνώρισε μεγάλη ακμή. Από την αρχαία πόλη έχουν έρθει στο φως κολόνες, αγάλματα, τμήματα τειχών και νομίσματα των αυτοκρατορικών χρόνων με παραστάσεις της Άρτεμης, του Ασκληπιού, της Ίσιδας και του Ποσειδώνα. Επίσης, βρέθηκαν τάφοι της ίδιας εποχής, λαξευμένοι στους βράχους.
Dictionary of Greek. 2013.